Studiefinanciering vanaf 2023-2024 na herinvoering basisbeurs: alle vragen beantwoord
Leenstelsel afgeschaft, basisbeurs terug. Hoe zit dat?
De kogel is door de kerk: de basisbeurs komt terug. Daar heeft deze week ook de Eerste Kamer mee ingestemd. Vanaf het studiejaar 2023-2024 krijgen studenten weer een basisbeurs voor hun studie en wordt het leenstelsel afgeschaft. Wat houdt het precies in en hoe gaat studiefinanciering dan vanaf 2023-2024 werken? Wij zetten alle info voor je op een rij.
De nieuwe basisbeurs zal € 275,- per maand zijn voor uitwonende studenten en € 110,- per maand voor studenten die thuis wonen. Daar komt in het studiejaar 2023-2024 voor uitwonende studenten eenmalig een extra bedrag van € 164,- per maand bij. Dat is bedoeld als compensatie voor de hogere boodschappenkosten en de gestegen energieprijzen. Daarmee ontvangen uitwonende studenten in 2023-2024 een bedrag van € 439,- per maand.
De nieuwe basisbeurs gaat in het studiejaar 2023-2024 in. Vanaf dat studiejaar krijgen alle studenten de basisbeurs, ongeacht of dit hun eerste studiejaar is of dat ze al in een later studiejaar zitten. Een belangrijke voorwaarde om de basisbeurs te krijgen, is dat je recht hebt op studiefinanciering. Dat betekent dat je niet over het aantal jaar heen bent dat voor de studie is gereserveerd. Als je in het tweede jaar van een driejarige universitaire bacheloropleiding zit, heb je bijvoorbeeld nog twee jaar recht op de basisbeurs voor deze studie.
Mbo-studenten hebben vanaf hun achttiende recht op de basisbeurs, op voorwaarde dat ze een beroepsopleidende leerweg doen. Iemand die op zijn zestiende start met een mbo-opleiding, ontvangt dus pas in het tweede of derde jaar van die opleiding een basisbeurs.
De basisbeurs wordt een “prestatiebeurs” genoemd. Dit betekent dat de beurs wordt omgezet in een gift als een student binnen tien jaar een diploma haalt. Als dat niet lukt, dan is er sprake van een studieschuld die de student moet terugbetalen aan DUO.
Lees ook ons artikel: Studieschuld en hypotheek? Dit zijn je opties!
Met de komst van de nieuwe basisbeurs kunnen meer studenten een aanvullende beurs krijgen. Eerder gold deze aanvullende beurs voor alle studenten van wie de ouders een gezamenlijk inkomen hebben van maximaal zo’n € 55.000,-. De grens is nu opgehoogd naar € 70.000,- als maximaal gezamenlijk inkomen voor de ouders. Als de ouders minder dan dat verdienen, komt de student in aanmerking voor de aanvullende studiebeurs. Als hun inkomen hoger dan dat is niet.
Hoeveel de aanvullende beurs bedraagt, is afhankelijk van het inkomen van de ouders van een student. De aanvullende beurs is sowieso maximaal € 416,- per maand.
Tussen 2015 en 2023 gold het leenstelsel als vervanger voor de basisbeurs. Dat was ingesteld door het kabinet om geld te besparen en het bespaarde bedrag te kunnen inzetten voor verbeteringen in het onderwijs. Het idee was dat studenten van wie de ouders een hoger inkomen hebben geen geld nodig hadden om hun studie te betalen. De studiebeurs werd daarom aangeboden als een lening aan studenten, niet als een gift.
De afgelopen jaren is er veel kritiek geweest op het leenstelsel. Het leenstelsel leidde bij veel studenten tot forse schulden, zeker in combinatie met de hoge prijzen voor studentenkamers en de forse energietarieven. Het leenstelsel bracht bij sommige studenten dan ook grote geldzorgen met zich mee. Tegelijkertijd kwam er kritiek op de achterblijvende kwaliteitsverbetering in het onderwijs, die de politiek had beloofd.
De kabinetspartijen (CDA, VVD, D66 en ChristenUnie) spraken bij de formatie van het kabinet af dat de basisbeurs voor studenten moest terugkomen, samen met een aanvullende beurs die inkomensonafhankelijk is. In februari stemde de Tweede Kamer in met het wetsvoorstel om de basisbeurs terug te brengen. Ook de Eerste Kamer staat hier volledig achter.
Mensen die één of meerdere jaren hebben gestudeerd tijdens het leenstelsel hebben mogelijk recht op een tegemoetkoming. De hoogte van de tegemoetkoming hangt af van het aantal jaar dat iemand heeft gestudeerd. Iemand die vier jaar binnen het leenstelsel heeft gestudeerd, kan rekenen op een bedrag van € 1.436,- per persoon. Wie in 2022-2023 is begonnen aan een studie, kan zo’n € 359,- tegemoetkoming krijgen.
Die tegemoetkoming wordt vanaf 2025 afgetrokken van de studieschuld die een student heeft openstaan. Als iemand geen studieschuld heeft, krijgt diegene de tegemoetkoming uitbetaald. Mensen die al zijn afgestudeerd, ontvangen de tegemoetkoming in principe automatisch als ze hiervoor in aanmerking komen. Als dat niet automatisch gebeurt, kunnen ze de tegemoetkoming zelf aanvragen via DUO.
Naast die compensatie, kunnen studenten de eerder uitgegeven studievouchers vrij besteden. Die vouchers waren een tegoed dat studenten kregen om een nieuwe opleiding te volgen. Het vrij besteedbaar maken van die vouchers betekent dat ongeveer 375.000 studenten een bedrag van € 1.802,- ontvangen. Dit wordt afgetrokken van hun studieschuld of ze krijgen het uitbetaald als ze geen studieschuld hebben.
